Bir beton santrali kurmak isteyenlerin ilk bilmesi gereken konu, ruhsat ve izinlerin tek bir kurumdan çıkmadığıdır. Süreç; tesisin kurulacağı yerin idari yapısına ve santralin kapasitesine göre belediye, il özel idaresi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü gibi birden fazla kurumun değerlendirmesini içerir. Ayrıca kurulacak alanın niteliği önemlidir: Ruhsatlandırma genellikle yerleşim yeri ve tarımsal arazi dışında, sanayi ve inşaat kullanımına uygun bölgelerde mümkündür. Bu aşamada çimento silosu gibi ekipmanların konumlandırılması da tesis yerleşimiyle birlikte ele alınır.

Ruhsat dosyası hazırlanırken kapasite, kullanım amacı ve geçici/kalıcı kurulum ayrımı net olmalıdır. Örneğin küçük kapasiteli bir beton santrali 50 m³/saat ve altında çalışacaksa çoğu durumda “ÇED gerekli değildir” kararı veya mevcut bir ÇED uygunluğu yeterli görülebilir. Hazır beton üretimi ticari olarak yapılacaksa işyeri açma ve çalışma ruhsatı, imar uygunluğu ve GSM ruhsatı gibi başlıklar devreye girer. Bu noktada Constmach gibi üreticilerden alınan teknik dokümanlar, çimento silosu ve santral yerleşimine dair bilgileri dosyalamayı kolaylaştırabilir.

1. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)

Kapasite arttıkça çevresel değerlendirme süreci daha belirleyici hale gelir. Genel uygulamada 50 m³/saat kapasiteyi aşan beton santrali kurulumları için “ÇED Gerekli Değildir” veya “ÇED Olumlu” kararına ihtiyaç duyulur. Bu kararın muhatabı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüdür. Başvuru hazırlanırken tesisin kapasitesi, çalışma şekli, toz kontrolü ve sahadaki ekipmanların yerleşimi (örneğin çimento silosu konumu) teknik olarak açık olmalıdır.

2. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı

Ticari amaçla hazır beton üretilecek ve satış yapılacaksa beton santrali için işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı alınması gerekir. Tesis belediye sınırları içindeyse ilgili belediye, belediye sınırları dışındaysa il özel idaresi yetkilidir. Bu aşamada faaliyet konusu, kapasite bilgisi ve tesisin adres/yerleşim verileri üzerinden değerlendirme yapılır. Geçici kurulumlarda ise çoğu durumda süreç daha sınırlı ilerler; yine de belediyeden/ilgili idareden izin alınması beklenir.

3. İmar İzinleri

Santralin kurulacağı arsanın imar durumu, ruhsat sürecinin temel dayanaklarından biridir. Beton santrali kurulacak alanın sanayi veya inşaat faaliyetlerine uygun olması, yerleşim alanı ve tarımsal arazi niteliği taşımaması gerekir. İmar uygunluğu belgesi ve imar izni, bulunduğu yere göre belediye ya da il özel idaresi tarafından sağlanır. Tesis yerleşim planında çimento silosu, agrega bunkerleri ve yükleme alanları gibi unsurların sahaya uygun şekilde gösterilmesi, değerlendirmeyi doğrudan etkiler.

4. GSM Ruhsatı (Gayri Sıhhi Müessese Ruhsatı)

Beton santrali tesisleri genellikle 2. veya 3. sınıf GSM kapsamında değerlendirilir. GSM ruhsatı da çoğunlukla belediye veya il özel idaresi tarafından verilir. Bu adımda çevreye olası etkiler, tesis içi düzen, emisyon/toz kontrolü ve işletme koşulları dikkate alınır. Çimento silosu için filtreleme ve toz sızdırmazlığı gibi teknik detaylar, uygulamada denetim ve uygunluk değerlendirmelerine konu olabilir.

Gerekli İzin

Veren Kurum

ÇED Raporu / ÇED Kararı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı

Belediye veya İl Özel İdaresi

İmar Uygunluğu

Belediye veya İl Özel İdaresi

GSM Ruhsatı

Belediye veya İl Özel İdaresi